Öğretmenler Kamu Görevlisi mi? Bilimsel Bir Merakın İzinde
Bazen bir soru zihnimize takılır ve cevabını ne kadar basit görünse de derinlemesine düşünmeden geçemeyiz. “Öğretmenler kamu görevlisi mi?” sorusu da onlardan biri. İlk bakışta evet demek kolay, çünkü çoğu öğretmen devlet okullarında çalışıyor. Ama bilimsel bir gözle, bu kavramı biraz daha derinlemesine inceleyelim. Gerçekten kamu görevlisi olmanın yasal, sosyolojik ve mesleki açıdan anlamı nedir? Ve öğretmenlik bu tanımın neresinde duruyor?
Kamu Görevlisi Ne Demek? Bilimsel Tanımdan Başlayalım
Bilimsel literatürde kamu görevlisi kavramı, devletin yürütme organları içinde görev yapan, kamu hizmetini kamu yararı amacıyla yerine getiren kişileri kapsar. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre kamu görevlileri, “devlet ve kamu tüzel kişiliklerince genel idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli görevlerde çalışan” kişilerdir.
Bu tanıma göre, kamu görevlileri yalnızca devlet memurları değil, kamu kurumlarında işçi ya da sözleşmeli statüsünde çalışan kişileri de içine alır.
Peki öğretmenler bu kapsamda nasıl konumlanıyor?
Öğretmenler Hangi Statüde Çalışır?
Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda görev yapan öğretmenlerin büyük çoğunluğu 657 sayılı kanuna tabidir. Yani bu kişiler devlet memuru statüsündedir ve dolayısıyla kamu görevlisi olarak tanımlanır.
Ancak özel okullarda çalışan öğretmenler farklıdır. Onlar 4857 sayılı İş Kanunu’na tabidir ve “özel sektör çalışanı” olarak kabul edilir. Yani aynı mesleği icra etseler de, hukuki statüleri farklıdır.
Bu noktada ilginç bir soru ortaya çıkıyor: Aynı işi yapan iki kişi, sadece çalıştığı kurumun niteliğine göre farklı bir statüde değerlendirilebilir mi? Bilimsel açıdan bu durum, meslek sosyolojisi ve kamu yönetimi literatüründe sıkça tartışılır. Çünkü bu fark, öğretmenliğin “kamu hizmeti” boyutunu değil, “istihdam biçimini” belirler.
Kamu Hizmeti Olarak Eğitim
Eğitim, devletlerin en temel kamu hizmetlerinden biridir. UNESCO ve OECD raporlarına göre, eğitim sistemleri sadece bireysel gelişimi değil, toplumun refahını da doğrudan etkiler. Bu nedenle öğretmenlik, kamu hizmetinin kalbinde yer alan bir meslek olarak tanımlanır.
Ancak bilimsel veriler şunu gösteriyor: Bir hizmetin “kamu hizmeti” olması, o hizmeti sunan kişinin otomatik olarak kamu görevlisi olduğu anlamına gelmez. Örneğin, özel hastanelerde çalışan doktorlar da kamu yararına hizmet eder, ama kamu görevlisi sayılmazlar. Aynı mantık öğretmenler için de geçerlidir.
Toplumsal ve Etik Boyut: Öğretmenlik Sadece Bir Meslek mi?
Bilimsel araştırmalar, öğretmenliğin yalnızca bilgi aktarma değil, toplumsal değerleri şekillendirme yönüyle de bir “kamusal misyon” taşıdığını ortaya koyuyor.
Stanford Üniversitesi’nin eğitim sosyolojisi çalışmaları, öğretmenlerin “sivil sorumluluk taşıyan profesyoneller” olduğunu vurgular. Yani öğretmen, ister devlet okulunda ister özel okulda çalışsın, toplum yararına hizmet etme sorumluluğu taşır.
Bu açıdan bakıldığında, kamu görevlisi olmanın sadece hukuki değil, etik ve toplumsal bir anlamı da vardır.
Bilimsel Veriler Ne Söylüyor?
Türkiye’de yapılan araştırmalara göre, öğretmenlerin %80’i mesleğini bir “kamu hizmeti” olarak görüyor. (Kaynak: MEB Öğretmenlik Mesleği Araştırması, 2022)
Yani öğretmenlik mesleğinin ruhunda, kamu yararına hizmet etme bilinci güçlü bir şekilde var. Ancak aynı araştırma, özel okul öğretmenlerinin %60’ının kendini “kamu görevlisi” olarak değil, “eğitim çalışanı” olarak tanımladığını da gösteriyor.
Bu fark, statüden çok algıya dayanıyor. Dolayısıyla “kamu görevlisi” olmanın sadece bir yasal etiket değil, toplumsal bir kimlik unsuru olduğunu söylemek mümkün.
Peki, Sonuç Olarak Öğretmenler Kamu Görevlisi mi?
Bilimsel ve hukuki veriler ışığında yanıt net:
Evet, devlet okullarında görev yapan öğretmenler kamu görevlisidir.
Ama daha derin bir perspektiften bakarsak, “öğretmenlik” mesleği bütünüyle bir kamu görevidir. Çünkü eğitim, bireyin değil toplumun yararınadır.
Kısacası, kamu görevlisi olmak yalnızca bir statü değil; topluma karşı duyulan bir sorumluluğun da göstergesidir. Ve bu sorumluluk, öğretmenliğin kalbinde yaşar.